Μερικές σκέψεις στους Ψιθύρους του Ιανουαρίου
Γεωτουριστική και πολιτιστική ανάπτυξη: Πολιτικές χωρίς συνέχεια, συνέχεια χωρίς πολιτικές;
Θέτω εξαρχής υπόψη τις ωθήσεις που με οδηγούν σ’ αυτό το άρθρο: α) η Σιντική αργοσβήνει δημογραφικά και πνευματικά. Αν κάποιος κάνει πως δεν το βλέπει στην καθημερινότητα θα έχει τους λόγους του β) το γεγονός αυτό δεν είναι αποτέλεσμα της τύχης ή της μοίρας: πέρα από την κακή πολιτική διαχείριση των περασμένων δεκαετιών σε οποιοδήποτε θεσμικό επίπεδο, οφείλεται και στη λογική της ήσσονος προσπάθειας. Εκείνης της προσπάθειας που -ειδικά όταν αφορά το συλλογικό συμφέρον- γίνεται με το ζόρι, με απουσία πάθους, χωρίς φαντασία και που νομοτελειακά θα είναι ατελέσφορη.
γ) εμπνέομαι από αυτό που εγώ αποκαλώ κληρονομιά Ελευθέριου Ελευθεριάδη, ακόμη αναξιοποίητη, και που δεν αποφασίζω να συνοδεύσω με το επίθετο χαμένη, γιατί αν το κάνω θα συνυπογράψω –όπως πιθανόν κάποιοι έχουν ήδη κάνει- την εξαφάνιση και των τελευταίων πιθανοτήτων για πολιτιστική και γεωτουριστική ανάπτυξη στις δημοτικές ενότητες Σιδηροκάστρου και Αχλαδοχωρίου.
δ) η απουσία σοβαρού σχεδιασμού αναπτυξιακής πολιτικής στον Δήμο -πόσο μάλλον γεωτουριστικής ή πολιτιστικής- η οποία να έχει συνέχεια χρονική και συνέπεια πολιτική.
Παραθέτω μια σύντομη εισαγωγική αφήγηση για όσους δεν γνωρίζουν, αλλά και για κείνους που θυμούνται. Ίσως τους εμφυσήσει περισσότερο πάθος.
Με το ξεκίνημα του 21ου αιώνα ο αείμνηστος εκπαιδευτικός, ερευνητής, συγγραφέας και θεμελιωτής του Συλλόγου «Μαύρος Βράχος» παρουσίασε μαζί με τους συνεργάτες του μια εξαιρετικά παραγωγική και επωφελή για τον τόπο δράση, η οποία οδήγησε στην ανακάλυψη και καταγραφή 20 σπηλαίων και πολλών αρχαιολογικών ευρημάτων, τη διοργάνωση δύο πανελλήνιων σπηλαιολογικών συνεδρίων στο Σιδηρόκαστρο με 500 και πλέον σύνεδρους, την έλευση και ενεργοποίηση πολλών φορέων και ανθρώπων των επιστημών και του πολιτισμού στην περιοχή –ως και προσωπική επίσκεψη του Γ.Γ. του Υπουργείου Πολιτισμού στο Σιδηρόκαστρο το 2006-, τη συγγραφή 2 βιβλίων με το χρονικό των δράσεων και την προσωπική του επιτυχία να αναγορευθεί αντιπρόεδρος της Σπηλαιολογικής Εταιρείας Ελλάδας, δείγμα της πανελλήνιας αναγνώρισης της προσφοράς του. Η εκδήλωση τιμής που διοργανώθηκε γι’ αυτόν από τους Συλλόγους Διδασκόντων και Γονέων του 2ουΔημ. Σχ. Σιδηροκάστρου λίγο πριν τον θάνατό του, τον Δεκέμβρη του 2017, ήταν η ελάχιστη δυνατή ευγνωμοσύνη που θα μπορούσε να εκφράσει δημόσια η τοπική κοινωνία προς το πρόσωπό του.
Όλα αυτά που εγώ αποκαλώ «κληρονομιά» αυτού του υποδειγματικού ενεργού πολίτη ήταν αποτέλεσμα –ως ένα μικρό βαθμό- και της συμβολής των φορέων και θεσμικών προσώπων που ενεργοποιήθηκαν εξαιτίας του. Για τις δραστηριότητες που οργανώθηκαν με αφορμή τις ανακαλύψεις του ξοδεύτηκαν χρήματα του κράτους –ας μην φανταστούμε πολλά και σε κάθε περίπτωση ανεπαρκή σε σχέση με το έργο και το προσδοκώμενο αποτέλεσμα: όχι πάνω από 70-80.000 ευρώ από τον κρατικό κορβανά για το σύνολο των επιχορηγούμενων ανασκαφών στο σπήλαιο Καταρρακτών και στο σπήλαιο του Ιερού του Απόλλωνα και την –αυτονόητη- βοήθεια του Δήμου σε μηχανήματα και εργατικό προσωπικό για τις εξελισσόμενες έρευνες. Παρότι η επένδυση δεν κάλυψε τις απαιτούμενες ανάγκες, ήταν μια κάποια δαπάνη, χρήματα του κράτους που ξοδεύτηκαν για έναν συγκεκριμένο σκοπό. Ποια όμως ήταν τα αποτελέσματα αυτής της επένδυσης, ποια ωφέλεια είχε τελικά ο Δήμος Σιντικής;
Παρότι τα ευρήματα νεολιθικής εποχής του σπηλαίου Καταρρακτών χαρακτηρίστηκαν σπανιότατα στον βορειοελλαδικό χώρο, βρίσκονται κρυμμένα κάπου στα γραφεία της Εφορείας Παλαιοντολογίας Β. Ελλάδας, στη Θεσσαλονίκη.
Παρότι αυτό το πλούσιο σε ευρήματα σπήλαιο εξερευνήθηκε σε ποσοστό μόλις 20%, η ανασκαφή έχει παγώσει εδώ και 10 χρόνια.
Παρότι τα αρχαιολογικά ευρήματα –ο κίονας ιωνικού ρυθμού, τα υπέρθυρα χθόνιου ναού, τα αγαλματίδια Απόλλωνα, Αρτέμης, Πάνα- και όλη η παλαιοντολογική συλλογή της περιοχής Θερμοπηγής με απολιθώματα έως και 7.500.000 ετών είναι αξιοσημείωτα και σπάνια (για τις ανασκαφές των οποίων επίσης δαπανήθηκαν χρήματα), βρίσκονται ερμητικά κλεισμένα σ’ ένα Μουσείο-φάντασμα, για το οποίο δεν έχει γίνει καμιά σοβαρή προσπάθεια μαζικής προβολής, ούτε καν σε συνεργασία με τους φορείς εκπαίδευσης του Νομού. Η δε τοποθεσία –στις ρίζες του Μαύρου Βράχου- έχει φραγεί με μια καγκελόπορτα που σκουριάζει, μάλλον για πάντα.
Παρότι υπάρχει μια ολόκληρη γεωλογική ιστορία για την κοιλάδα του Κρουσοβίτη η οποία μπορεί να στοιχειοθετηθεί με επιστημονική εγκυρότητα από το ΑΠΘ (που συμμετείχε ενεργά με πολλούς εκπροσώπους του κατά καιρούς στις έρευνες), δεν μεριμνά κανείς για να βρει τρόπους να την καταγράψει και να την αφηγηθεί στους επισκέπτες της περιοχής.
Παρότι βρέθηκαν δύο παγκόσμιας ιδιαιτερότητας σπήλαια στην περιοχή α) αυτό των Ζεστών Νερών, ποτάμιο, πρωτογενές και με διαδρομή 140 μέτρων προσβάσιμη τους καλοκαιρινούς μήνες μετά από ελάχιστες παρεμβάσεις και β) το υπογενές σπήλαιο που βρίσκεται στα σπλάχνα του Μαύρου Βράχου, με την είσοδό του στο Λατομείο, καμιά από τις δύο αυτές σπανιότατες γεωλογικές κατασκευές δεν είναι αξιοποιημένη. Μάλιστα, πάνω από το πρώτο μνημείο φυσικού κάλλους (αλήθεια, πόσο νόμιμο είναι αυτό;) έχουμε αποδεχτεί την κυριαρχική παρουσία μιας στάνης με κατσίκια και γουρούνια, ενώ η πρόσβαση στην έξοδο του σπηλαίου, στον δεύτερο καταρράκτη της, έχει απαγορευτεί από τον ιδιοκτήτη της. Θλίψη, ντροπή και θλίψη για τους σκεπτόμενους ανθρώπους, περαστικούς και ντόπιους.
Επιπλέον, εκτός από την κληρονομιά Ελευθεριάδη, τα ευρήματα ανασκαφών στον Προμαχώνα και στην Φαιά Πέτρα παρότι ανήκουν εξ’ ολοκλήρου στην επικράτεια του Δήμου, εκτίθενται στα Αρχαιολογικά Μουσεία Σερρών και Καβάλας.
Πάμε πάλι πίσω. Τι συνέβη και ενώ ο ΓΓ του ΥΠΠΟ Κ. Ζαχόπουλος είχε δώσει το ΟΚ για τη χρηματοδότηση της δεύτερης φάσης των ανασκαφών σε δύο Εφορείες, αυτές δεν εξάντλησαν τις έρευνες, όπως ισχυρίζεται ο Ελευθεριάδης στο βιβλίο του; Υπάρχει κάποιος αόρατος εχθρός που σαμποτάρει την πρόοδο γιατί δεν επιθυμεί για δικούς του λόγους την ολοκλήρωση των ανασκαφών και την ανάδειξη των ιστορικών καταβολών της περιοχής; Μήπως ανταγωνιστικά μνημεία και άλλοι Δήμοι έχουν κερδίσει έδαφος και έχουν καταφέρει να υποσκελίσουν τη Σιντική στις κρατικές προτεραιότητες; Ή μήπως, απλά, δεν διακατεχόμαστε από βαθιά επιθυμία για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα;
Οτιδήποτε κι αν συμβαίνει, η δημοτική αρχή δεν πρέπει να πάψει να κραδαίνει ως υπέρτατο επιχείρημα το γεγονός ότι η υποβαθμισμένη Σιντική δικαιούται της προσοχής και των κρατικών επιχορηγήσεων, διότι αφενός πνέει τα λοίσθια και αφετέρου ελάχιστα έχει απασχολήσει τα κρατικά ταμεία με την κατανομή επιχορηγήσεων στο παρελθόν. Δεν είναι της παρούσης να αναλύσουμε τους λόγους , αλλά ας το συνοψίσουμε έτσι: η περιοχή είναι παραμελημένη και πρέπει να ενισχυθεί. Και μια πρώτη σκέψη που δικαιούμαι να κάνω, εφόσον ήδη υπάρχουν πολλά και ποικίλα αρχαιολογικά ευρήματα από την προϊστορική εποχή ως τις μέρες μας (από Θερμοπηγή, Προμαχώνα, Σπήλαιο Καταρρακτών, Φαιά Πέτρα, Κάστρο Σιδηροκάστρου, Λόφο Σωτήρος) διάσπαρτα (!) σε μουσεία της Μακεδονίας, η ανέγερση ενός ανεξάρτητου τοπικού Μουσείου Αρχαιοτήτων θα μπορούσε να είναι ένα πρώτο αίτημα προς την Πολιτεία στον τομέα της πολιτιστικής ανάπτυξης. Συνδυασμένη ίσως με τη δημιουργία του πολυχώρου διαλέξεων-εκδηλώσεων που ήδη έχει επισημανθεί ότι λείπει από την έδρα του Δήμου. Καθένας μπορεί να φανταστεί τα οφέλη που θα ακολουθήσουν για το μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων και την άνοδο του τουριστικού ενδιαφέροντος.
Σε ό,τι αφορά τον γεωτουρισμό, η δημοτική αρχή είναι αυτή που οφείλει να σύρει τον χορό και να ξαναπιάσει το νήμα της κληρονομιάς και του οράματος Ελευθεριάδη από την αρχή. Δεν είναι δυνατόν μια δημοτική αρχή 7 ετών να μην έχει κινηθεί καθόλου σε αυτή την κατεύθυνση. Δεν είναι δυνατόν πολιτικές που πρέπει να τυγχάνουν καθολικής αποδοχής και στήριξης να σταματούν -με ευθύνη οποιουδήποτε- πετώντας το κρατικό χρήμα στα σκουπίδια. Επιτέλους, οι πολιτικές σ’ αυτόν τον τόπο πρέπει να σχεδιάζονται, να στηρίζονται, να έχουν συνέχεια και να ολοκληρώνονται ανεξάρτητα με την διαδοχή των διοικούντων προσώπων. Και είναι εύλογο ότι, ειδικά οι πολιτικές που αφορούν τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά, πόρους που είναι σταθεροί και δεν εξαρτώνται από τις κοινωνικοοικονομικές αλλαγές, θα πρέπει να σχεδιάζονται μακροπρόθεσμα και να υπηρετούνται από ΟΛΟΥΣ σε όλα τα θεσμικά επίπεδα. Είναι αδιανόητο να γίνεται αποδεκτή ως κατάληξη από τις κατά καιρούς δημοτικές αρχές και την κοινή γνώμη της Σιντικής η διακοπή των ανασκαφών και το πάγωμα ερευνών που θα μπορούσαν να αλλάξουν τη φυσιογνωμία του τόπου. Δεκτό μπορεί να γίνει κάθε αποτέλεσμα, αλλά όχι η αναβολή ή η ματαίωση της έρευνας. Και, στη προκειμένη περίπτωσή, τα ευρήματα των αρχικών ανασκαφών κατέδειξαν ότι, όπου δεν συνέβη, αξίζει να τις ολοκληρώσουμε. Παρομοίως, εργασίες θα πρέπει να γίνουν και για τα σπήλαια που έχει υποδειχθεί ότι μπορούν να αξιοποιηθούν.
Με βάση τα παραπάνω και σε ότι αφορά την γεωτουριστική ανάπτυξη θεωρώ ότι πρέπει να τεθεί ως στόχος ένα εγχείρημα που περιέχει μικρό ρίσκο αποτυχίας, είναι εμβληματικό των ανακαλύψεων Ελευθεριάδη και μπορεί να έχει μεγάλα ανταποδοτικά οφέλη: να προσελκύσει μεγάλο αριθμό επισκεπτών και να προσδώσει σταδιακά στον τόπο τη αίγλη που του αξίζει ως γεωτουριστικό αξιοθέατο. Το σπήλαιο Ζεστών Νερών με τους δύο καταρράκτες και η πραγματοποίηση εργασιών για να καταστεί επισκέψιμο είναι η επιλογή από την οποία πρέπει κατά τη γνώμη μου να ξεκινήσει ο Δήμος να χτίζει το γεωτουριστικό προφίλ του στη συγκεκριμένη δημοτική ενότητα.
Το μονοπάτι και η κατεστραμμένη εξέδρα μπορούν να επιδιορθωθούν εύκολα, ενώ το σπήλαιο μπορεί –σύμφωνα και με τη σχετική βιβλιογραφία- με τη βοήθεια των ειδικών να γίνει επισκέψιμο. Φαντάζεστε ποια αλλαγή θα σημαίνει αυτό για το καλοκαίρι στην περιοχή του Σιδηροκάστρου; Χιλιάδες θα είναι οι επισκέπτες στην περιοχή και στο Σιδηρόκαστρο. Υπάρχει, θα πουν ορισμένοι, το εμπόδιο της στάνης. Αν είναι δυνατόν, καμιά ατομική ιδιοκτησία δεν πρέπει να υψώνεται πάνω από το συλλογικό συμφέρον. Αλλά ούτε και να αποτελεί εύκολο πρόσχημα για φυγοπονία. Είναι βέβαιο ότι μπορεί να βρεθεί κοινά αποδεκτή λύση με τον ιδιοκτήτη, αν όλοι συνειδητοποιήσουμε πόσο θλιβερή και ντροπιαστική πραγματικότητα είναι για όλους μας να εξαφανίζεται ένα σπήλαιο, ένα σπάνιο μνημείο φυσικού κάλλους για να ζει ένα κοπάδι στο συγκεκριμένο σημείο. Λες και δεν μπορεί να πάει αλλού.
Συμπερασματικά και χωρίς χρονοτριβή: η συνέχεια και η ολοκλήρωση της τουριστικής αξιοποίησης των φυσικών αξιοθέατων της περιοχής, η οποία ξεκίνησε τη δεκαετία του 2000 βασισμένη στον απαράμιλλο ζήλο του Ελευθέριου Ελευθεριάδη, αλλά παραδόξως σταμάτησε, είναι επιτακτική ανάγκη για τον τόπο. Το Μουσείο Αρχαιοτήτων και η αξιοποίηση του 1ου σπηλαίου μπορούν να είναι οι πρώτοι στόχοι για την πολιτιστική και γεωτουριστική ανάπτυξη. Αναμένουμε!
https://www.facebook.com/photo?fbid=10224290114469903&set=a.10203364846391279
No comments:
Post a Comment